Компания жаңалықтары Қазақстандағы барлық қалдықтардың 85%-ы қоқыс полигондарында өртеледі
Күн сайын полигондарға тонна қоқыс шығарылады, олардың негізгі бөлігі жүздеген жылдар бойы бастапқы қалпын сақтар, қоршаған ортаға зиянын тигізеді
Елімізде жыл сайын 5 млн тонна қалдық шығарылады, оның тек 15% - ы ғана өңдеуге жіберіледі. Қалған 85% қоқыс полигондарында өртеледі. ҚР экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің деректері бойынша 3500 қоқыс полигонының тек 18%-ы экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келеді.
Қоқыстың көп бөлігі тұтыну өнімдерінен жасалады, бұл қораптар, қаптамалар, темекі тұқылдары, бір сөзбен айтқанда, ең көп таралған пластикалық қоқыс. Темекі сүзгісін құрайтын целлюлоза ацетаты бір жарым жылдан 10 жылға дейін ыдырайды, топыраққа және өсімдіктердің өсуіне зиян тигізеді. Қалдықтарды сұрыптау және қайта өңдеу улы химикаттардың адамға да, қоршаған табиғатқа да әсерін айтарлықтай азайтуға көмектеседі.
Көптеген батыс елдерінде қоқысты бөлек жинау бұрыннан бар, бұл қайта өңделетін қалдықтарды қайта өңделмейтін қалдықтардан бөлуге, сондай-ақ қайта пайдалануға жарамды қалдықтардың белгілі бір түрлерін бөлуге мүмкіндік береді. Мысалы, Германияда жыл сайын 412 миллион тоннадан астам қоқыс шығарылады, бұл елдің әр тұрғынына шамамен 500 килограмм және барлық қоқыстың үштен екісі қайта өңдеуге жіберіледі. Салыстыру үшін: Қазақстанда жыл сайын бір ғана қазақстандық 400 кг-нан астам қоқыс шығарады, ал ресми полигондарда бүгінде 45 миллион тоннадан астам қоқыс жинақталған.
Қазақстанның экологиялық ұйымдары қауымдастығының Басқарма Төрайымы, Премьер-Министр жанындағы Жасыл экономика жөніндегі кеңестің, Президент жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның мүшесі және "Денсаулық" Ұлттық қауымдастығының сарапшысы Айгүл Соловьеваның пікірінше, Қазақстанда қалдықтар индустриясы мен қоқысты қайта өңдеу жүйесі нашар дамыған. Әлемдік тәжірибе қалдықтарды ұтымды басқару саласында белгілі бір қағидаттар мен тетіктерді қолданбай табыстарға жету іс жүзінде мүмкін еместігін көрсетеді. Мемлекет, қоқыс шығаратын кәсіпорындар мен елдің әр тұрғыны бірлесіп өзара іс-қимыл жасаған кезде ғана түбегейлі өзгерістерге қол жеткізуге болады.
Барлығын ортақ мәселелерді шешуге тарту маңызды. Әдетте, бұл бізден көп күш - жігерді талап етпейді, қарапайым нәрседен бастауға болады: қоқысты жәшікке дейін жеткізу және оны сұрыптауды бастау, - деді Айгүл Соловьева.
Егер Еуропа мемлекеттерінің аумағында қалдықтарды бөлек сұрыптау көптеген жылдар бойы қолданылып келе жатса, Қазақстанда мұндай жүйе енді ғана қарқын ала бастады және әзірше қалдықтарды қайта өңдеу кәсіпорындарының міндеттеріне кіреді.
Сарапшы қалдықтарды қайта өңдеуге жіберер алдында Қоқысты сұрыптау міндетті шарт екенін атап өтті. Мысалы, шыны, пластик, қағаз қайта өңдеуге жатады, бірақ қайта өңдеуге жатпайтын және әдетте көміліп, қоршаған ортаны ластайтын Полимерлі материалдар бар.
Жақында биологиялық ыдырайтын полимерлерден жасалған бұйымдар кеңінен таралды, олар пайдалану сипаттамалары бойынша дәстүрлі полимерлі материалдарға жақындады, бірақ олардан қоршаған орта факторларының әсерінен тез бұзылатындығымен ерекшеленеді және олардың ыдырауының орташа жылдамдығы 3-тен 6 айға дейін. Бірқатар шет елдерде қазірдің өзінде қаптама материалдарының көп бөлігі биологиялық ыдырайтын материалдардан өндіріледі.
Қазіргі уақытта нарықтағы биологиялық ыдырайтын Пластмассалардың үлесі өте аз болса да, бұл нарықтың әлеуеті зор. Биологиялық ыдырайтын пластиктерді қолдану саласы-бұл тамақ өнімдеріне арналған ыдыс және қаптама. Бірақ оларды медицинада, IT технологиялар мен автомобиль өнеркәсібінде қолдану мысалдары белгілі.
Биополимерлер индустриясының қарқынды дамуы планетаны су басқан полимерлі қоқыстардан қоршаған ортаны құтқару мәселесін шеше бастағанын түсіну қуантады, - деп қосты Айгүл Соловьева.