Жоғары және қымбат: ШҚО тұрғындары азық-түлік бағасының өсуіне наразы

Қияр мен қызанақ сияқты көкөністер экзотика санатына айналды, деп хабарлайды Устинка LIVE тілшісі. Азық-түлік тауарлары құнының өсуі қалай негізделген деген сұраққа сатушылар жеткізушілер мен көтерме саудагерлердің бағасы қымбаттады деп жауап береді, сонымен қатар бағасы көтерілген бензин жеткізу құнының өсуіне әкелуі мүмкін.

Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша, ШҚО-да инфляция деңгейін сипаттайтын тұтыну бағаларының индексі 2021 жылғы ақпанда өткен айға қарағанда 100,6%-ды құрады.

Азық-түлік тауарларының арасында ақпан айында қаңтармен салыстырғанда күнбағыс майына - 4,2%-ға, йогуртқа - 4,0%-ға, маргаринге - 3,1%-ға, майонезге - 2,5%-ға, қой етіне - 2,4%-ға, балға - 2,1% - ға, кетчупқа-1,7%-ға, сиыр етіне, тұшпараға - 1,5%-дан, зәйтүн майына - 1,4% - ға, томат пастасына-1,3% - ға, минералды суларға-1,0% - ға, ірімшіктерге - 0,7-1,2% - ға, тұздалмаған сары май  - 0,9% - ға, жылқы еті, сиыр бауыры, консервіленген сүт - 0,7% - дан, шұжықтар, еттен жасалған бұйымдар, жұмыртқа, құмшекер, кондитерлік өнімдер - 0,6% - дан, тұздалған майшабақ, кофе - 0,5% - дан, макарон өнімдері - 0,4%, нан және ұннан жасалған кондитерлік өнімдер, қаймақ, шай - 0,3%, Жарма - 0,2%, құс еті - 0,2% құны артқан.

Жеміс-көкөніс өнімдерінің ішінде бағаның ең үлкен өсуі қиярға - 11,6% - ға, тәтті бұрышқа - 11,5% - ға, қызанаққа - 9,9% - ға, жүзімге - 4,6% - ға, сарымсаққа - 3,4% - ға, қызылшаға - 2,6% - ға байқалды.

- "Сауда қызметін реттеу туралы" ҚР Заңының 9-бабына сәйкес ішкі сауда субъектілері тауарлардың бағасын дербес анықтайды, - деп түсіндірді ШҚО кәсіпкерлік және индустриялық-инновациялық даму басқармасы біздің сұрауымызға жауап ретінде. - Әлеуметтік маңызы бар өнімдер мен тауарларға бөлшек сауда бағаларының шекті мәндерінен асып кеткен жағдайларды және өнім берушінің талабы бойынша тараптардың келісімі бойынша шекті сауда үстемесінің мөлшері белгіленетін азық-түлік тауарларын беру шарты жасалатын жағдайларды қоспағанда.

Сондай-ақ, дүкендердің өздері әлеуметтік маңызы бар өнімдерге шекті сауда үстемесінің мөлшерін өндірушінің сату бағасының немесе көтерме сатушының сатып алу бағасының 15% - ынан аспайды.

Баға өсуін реттеушілердің бірі - тұрақтандыру қоры, бірақ жақында оның өңірлердегі қызметі ҚР сауда және интеграция министрі Бақыт Сұлтановтың Үкімет отырысында наразылығын тудырды. Ол аймақтардағы тұрақтандыру қорларының көлемін жеткіліксіз деп санады, сондықтан көкөніс өнімдерін төмен бағамен сату тұтастай алғанда бағаларға тиісті әсер етпейді деген қорытындыға келді.

ШҚО ИИДМБ деректері бойынша, өңірде облыстың тұрақтандыру қорынан басқа, реттеуші де бар - кәсіпкерлік субъектілеріне қарыз беру. Мысалы, "Ертіс" ӘКК " АҚ облыстың ірі сүт өңдеу кәсіпорны - "Восток-Молоко" ЖШС-не сүт өнімдерінің бағасын тұрақтандыру үшін қарыз берді: сүт, пастерленген айран, жұмсақ қаптамадағы майлылығы 2,5% және сүзбе майлылығы 5-9%.

- Бағаны тұрақтандыру мақсатында облыста әлеуметтік дүкендер мен бұрыштар жұмыс істейді, онда негізгі әлеуметтік маңызы бар өнімдер ең төменгі сауда үстемесін қолдана отырып сатылады, - деп атап өтті мекемеде. - Жергілікті ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерге билік тұрақты негізде өз өнімдерін үстеме бағасыз сату үшін жеңілдікті сауда орындарын ұсынады. Қалалар мен аудандардың әкімдіктері ауыл шаруашылығы өндірушілерімен, көтерме сатушылармен және сауда объектілерімен ең төменгі сауда үстемесін қолдану туралы меморандумдар жасасты.

"Ертіс" ӘКК " АҚ Азық-түлік тауарлары мен агроөнеркәсіптік кешен өнімдерінің ішкі нарығын талдайды, тапшылықты болдырмау үшін өңірлік тұрақтандыру қорына сатып алу көлемін айқындайды.

Мекеме мамандары әкімдік қызметкерлерімен және монополияға қарсы қызметкерлермен бірге сауда нысандарындағы әлеуметтік азық-түлік бағаларына мониторинг жүргізеді. ҚР ӘҚБтК-нің 204-4-бабына сәйкес белгіленген шектен асқан жағдайда, иесі бірінші рет ескерту алады. Жыл ішінде қайта бұзушылық шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін 10 АЕК (1 АЕК = 2917 теңге), орта кәсіпкерлік субъектілері үшін - 75 АЕК, ірі кәсіпкерлік субъектілері үшін - 300 АЕК мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

Алайда бағалар тұрақты өсуде. Жыл басынан бері ел бойынша өсім 2,8%-ды құрады.

- Шекті бағаларды белгілеу мәселесі - бұл қажетті шара, өйткені жағдай шегінен шығып кетті, - деді ҚР сауда және интеграция министрі Бақыт Сұлтанов. - Үстеме баға кумулятивті түрде жүреді, осыған байланысты өндіруші, делдал және соңғы буын бір уақытта көп ақша тапқысы келетін бірқатар өнімдерге бағаның өсуі байқалады.

Оның айтуынша, жергілікті атқарушы органдар уақытты өткізіп,"бағаны анықтау, келісу механизмін іске қосу және азық-түлік тауарларының бағасын тұрақтандыру бойынша жұмыс жүргізу үшін бірнеше уақыт қалды".

Бұл схема орындарда қалай жұмыс істейді, уақыт көрсетеді. Ал әзірге бағалар қарапайым шығысқазақстандықтардың әмиянына ауырлық түсіруде.

P.S. Нөмір беттеліп жатқанда, "Наше поколение" ҚБ төрағасы Марина Соловьева ШҚО әкімі Даниал Ахметовке жүгініп, тұрақтандыру қорының дүңгіршектерінде картоп тапшылығы мәселесін көтергені белгілі болды.