60 жасында армрестлингтен әлем чемпионатының жеңімпазы атанған Өскемен қаласының тұрғыны қазір қалай тұрады

Татьяна Ушакова қиындықтар алдында шегінуге немесе жаңадан қорқуға үйренбейді. Төрт онжылдықта жаңа спорт түрін үйренуді бастайсыз ба? Неге олай емес?
Жұмыс, оқу және кәсіби семсерлесуді біріктіріңіз? Көріп көру керек! Елу жасымда кішкене мүгедектігі бар баланы тәрбиелеуді бастау керек пе? Тамаша идея! Егер Татьяна Владимировнаға оның тағдыры қызықты деп айтса, онда ол әрине күліп, былай дейді:
- Болашақтың қалай дамитынын адамның өзі анықтайды. Бала кезімде менің өмірім өте қызықты және спортпен байланысты болады деп шештім. Бүгін мен 60-қа келдім және артқа қарап айта аламын: бәрі ойдағыдай өтті!

Тоғыз жасында Крупская атындағы мектеп-интернатының оқушысы Таня Ушакова көркем гимнастикамен айналыса бастады, ол жаттығуға қатты қызығып, дене шынықтыру мұғалімі болғысы келді.
«Содан кейін мен болашақ кәсібім мені спорттың әр түріне қатысты нақты идеяға итермелейді деп ойладым», - деп еске алады Татьяна. - Мен волейбол ойнап, шаңғымен сырғанап, биледім. Әр жолы маған бұл көрінді - тоқтаудың қажеті жоқ, ол басқа нәрсені байқап көру керек еді.
Оның спортқа деген қызығушылығынан басқа фортепиано ойнауғада қабілеті бар болады. Өнерлі қыз фортепиано үйірмесіне де қатыса бастайды. Қызының бойындағы қасиетін байқаған сегіз бала тәрбиелеп отырған анасы оның бетінен қақпай өсіреді.

- Біздің үй интернаттың қарама-қарсы жағында болды, мен өзімнің туған үйімнің терезелерін әрдайым көретінмін және де анам әркез қасымда болып көрінетін, ол менің барлық жетістіктерімді немесе сәтсіздіктерімді көріп тұратын сияқты болатын, - дейді Татьяна. - Мен әр кеш сайын үйіме қарай жүгіретін едім, анамнан ештеңе бірдеңе жасырмайтынмын. Бәлкім сондықтан болар интернаттағы өмірге оңай бейімделдім, қайта тоғыз жасымнан бастап интернатқа қабылданған едім.
Танямен бірге ағалары мен апайлары да интернатта оқыды. Жол апатынан әкелері қайтыс болғаннан кейін балалар өздерінің жалпы мектептерін бес күндік мектепке ауыстыруға мәжбүр болды.
- Әкем токарь болып жұмыс істеді және түнгі ауысымнан кейін мотоциклмен үйге қайтып келе жатқан екен, - дейді Татьяна. - Сол мезетте жолдың бойына балалар күтпеген жерден жүгіріп шыққан. Түзетілмес қателік жасамас үшін әкем мотоциклдің рөлін бірақ бұрып жібереді. Содан ағашқа барып құлайды - тірі қалуға мүмкіндігі болмады. Бұл кезде ағаларымның үлкені небәрі 18 жаста, ал кіші сіңілім үш жаста еді. Анам қайғыдан қатты ауырып, ауруханада үш ай жатты. Әкеміз қайтыс болған күннен бастап біздің өміріміз «бұрын» және «кейін» болып бөлінді. Анам бірнеше күн жұмыс істеуге мәжбүр болды, бізді кәдімгі мектептен интернатқа ауыстырды.

Он жасында Таня акробатикадан бағын сынап көрді, және де енді өз өмірін жаңа әуестігінсіз елестете алмайтынын түсінді.
- Маған тіректер мен пирамидалар ұнады, - дейді Татьяна. - Мен өте көп дайындық жасадым, сондықтан мен пирамидалардың, яғни күрделі акробатикалық комбинацияның түбінде тұра аламын. Алайда маған бұл қиынға соқты, мен акробатиканы тастап, семсерлесу спортының түріне ауысып кеттім.

Алайда, қыздың өміріндегі өзгерістер мұнымен аяқталған жоқ. Сегізінші сыныптан кейін Таня интернаттан кетті. Оның құрдастарының көпшілігі оқуын кәдімгі мектепте жалғастырды немесе техникалық училищеге түсті. Таня өзі үшін шешім қабылдады: біреуі де, екіншісі де - ол үшін емес.
- Мен анама кешкі мектепке барып, жұмыс істегім келетінін айттым, - деп еске алады Татьяна. -Ол менің мінезім мен күш-қуатымды тым жақсы білетін, сондықтан бұл шешіміме еш таңданбады. Мен бәрін жасай алатыныма сенімді болдым және семсерлесу сабақтарынан қалмаймын деп шештім.

Қыздың алғашқы жұмыс орны - Татьяна аспазшы мамандығын игерген мейрамхана.
- Мен тамақ пісіруді ұнататынмын, бірақ мен әлі де дене шынықтыру мұғалімі болуды үйренетінімді білетінмін, - деп Татьяна баса айтты. - Менің арманым оқу бітіргеннен кейін орындалды.

Татьяна жұмысқа орналасқан №4 мектепте ол бәріне үлгеретін. Балаларға сабақ беруден басқа, жас мұғалімнің кестесінде мұғалімдерге арналған тренингтер болды.
- Содан кейін мен балалармен ғана емес, ересектермен де жұмыс жасағым келетінін түсіндім, - дейді Татьяна. - Әріптестерім екеуміз аэробика мен би биледік. Бірақ мен мұнымен тоқтамас едім, әлі де көптеген идеяларым болды.

Бәрі ойлағандай болмай шықты, Татьяна мектепте қалмады. Бір жыл жұмыс істеген соң, жас мұғалім декреттік демалыста болып, күтпеген жерден қызықты ұсыныс алды.
- 1986 жылы мені қорғасын-мырыш зауытының (қазіргі Казцинк құрамына кіреді) кәсіподақ комитетіне жұмысқа шақырды, - дейді Татьяна. - Спорттық іс-шаралар ұйымдастырып, дайындай алатын адам керек болды. Бұл мен үшін жаңа өріс болғандығында маңызды рөл атқарды және жаңа міндеттер мені әрқашан қызықтырды - мен келістім.
- 1986 жылы мені қорғасын-мырыш зауытының (қазіргі Казцинк құрамына кіреді) кәсіподақ комитетіне жұмысқа шақырды, - дейді Татьяна. - Спорттық іс-шаралар ұйымдастырып, дайындай алатын адам керек болды. Бұл мен үшін жаңа өріс болғандығында маңызды рөл атқарды және жаңа міндеттер мені әрқашан қызықтырды - мен келістім.

Татьяна таңдағанына өкінбеді: жұмыс қызықты болды. Бір қызығы, екінші перзенттік демалысында әйел бар болғаны үш ай болды.
- Олар маған қоңырау шалып: - Маған көмектесіңдерші, Таня, демалыс орталығында іс-шараларды ұйымдастыратын ешкім жоқ, жазда адамдар көп, бірақ олардың белсенді демалысы жоқ, - дейді Татьяна. - Мен әлі келіскен жоқпын, бірақ мен қандай жарыстар мен ойындарды өткізетінімді ойладым. Мен үш айлық қызымды үлкен ұлым Ритаға алып, жұмысқа кеттім. Анам мені қолдап, бізбен бірге жүрді - балаларға көмектесу үшін.
Үйге келген жас келіншек оны бұрынғыдай жұмыстан шығарып жіберетінін түсінді. Сонымен, екі аптадан кейін кішкентай Маргарита тағы да түрлі спорттық жарыстарда болды.
- Қызыммен бірге біз көптеген спорттық жарыстар мен жарыстар өткіздік, - деп күледі Татьяна. - Мен бәрін ұйымдастырамын деп қалжыңдады, ал қызым мені арбамен басқарады. Бала Рита бірден Татьянаның барлық әріптестерінің сүйіктісіне айналды, ал үзілістер кезінде зауыттың спортшылары мен олардың жаттықтырушылары кеңсеге үгінділермен ойнауға кірді.

1992 жылы әйелдің мансабында қысқа үзіліс пайда болды - үшінші бала дүниеге келді. Бір жылдан кейін Татьяна жұмысқа оралды және мұнда әйелді қызықты жаңалық күтіп тұрды.
- Мен кішкентай кезімнен өзімді әртүрлі спорт түрлерімен сынап көрдім және ересектерде де жаңа бір нәрсе жасағым келді, және барлық бағыттар маған белгілі болды, - дейді Татьяна. - Міне, біздің зауытта белгілі спорт түрі - армрестлинг бойынша жаттығулар басталды. Сабаққа барамын ба деген сұрақ та болған жоқ.

Татьяна бірнеше жыл оқығаннан кейін, оны студенттерімен бөлісу үшін қажетті тәжірибесі бар екенін түсінді. Татьяна армрестлинг бойынша жаттықтырушы ретінде алғашқы жаттығуын ОКҚ жұмысшыларымен өткізді.
- Мүмкін, бір қарағанда, қызметкерлермен сабақтар міндетті физикалық жаттығулар сияқты өткен сияқты, - дейді Татьяна. - Ешқандай түрі жоқ. Адамдар байсалды болды, олар ұлттық және әлем чемпионаттарына қатысқысы келді. Мәселен, менің шәкіртім Дәурен Ибраев екі рет Азия чемпионатының жеңімпазы атанды, республикамыздың деңгейінде ол ең мықты спортшылардың ондығына кірді. Айтпақшы, оның спортқа деген құштарлығы оның негізгі жұмысына кедергі келтірмейді, ол Казцинк шебері және металлургия саласындағы кәсіби маман ретінде лайықты құрметке ие.

Содан кейін Татьяна бос уақытында спорт мектебінде сабақ бере бастады.
- Кейде олар менен үш баланың күтімін, негізгі жұмысымды, кәсіби спорт пен коучингті қалай біріктіргенімді сұрайды, - деп күледі Татьяна. - Мен әрқашан осындай жағдайларда ойлаймын, бірақ менде әлі күнге дейін күн сайын назар аударуды қажет ететін үлкен жазғы коттедж болғанын мойындау керек.

Шынында да, оның арқасында қайта құрудың қиын жылдарында біздің отбасымыз әрқашан жаңа көкөністерге ие болды.
Мүгедектігі бар алғашқы студент Татьянаға жақында, бес жыл бұрын, әйел 55 жаста пайда болды. "Осы уақытта мен "Казцинк"-те жұмыс істейтін болдым, бірақ спорт мектебінде сабақ беруге тырыстым", - дейді Татьяна. - Бірде менің шәкірттерімнің бірі онымен бірге церебралды сал ауруына шалдыққан ағасын оқытуға алып келді. Бала маған жақсы әсер қалдырды - оның табанды мінезі сезілді. Мен ойладым, неге ауруға қарамастан балаға спортпен шұғылдануға болмайды? Менде ондай балалармен жұмыс жасау тәжірибесі болған жоқ, бірақ бұл мені тоқтатпады.
Татьяна үшін ең бастысы - арнайы студентке көмектесу ниеті болды.
Әйел мұндай балалармен өткізілетін сабақтар туралы қажетті ақпаратты барлық тәсілдермен іздеді: әріптестерімен кеңесіп, әдебиеттерді зерттеді, Интернеттен қажетті материалдарды іздеді.
- Мен бұл балаларды қалай жақсы тәрбиелегенімді бағамдау мен үшін емес, бірақ бүгінде менің студенттерімнің ішінде мүгедектер арбасында жүрген бір бала бар», - дейді Татьяна. - Мен үшін ерекше балалар бар сабақтардағы басты қағида - бұл қарапайым студенттерге де қатысты. Балалар өздеріне аяушылық танытпайтынын сезінеді, оларды айырылған деп санамайды және нәтижесінде олар өздерінің құрдастарынан еш кем түспейді. Оқыту әдістеріне келетін болсақ, мұнда бастысы - тырысудан қорықпау және ізденуге жалқау болмау.

Дәл сол қағида бойынша, «қорықпау және жалқау болмау» Татьяна да өзінің спорттық мансабында басшылыққа алады. Зейнеткерлікке шыққан ол спорт ардагерлері арасындағы қол күресінен Азия чемпионатының күміс жүлдегері атанды.
- Мен ешқашан кеш болды немесе бұл жас деп ойлаған емеспін, - дейді Татьяна. - Сол сияқты, жеңіліс мені де мазаламайды. Түркиядағы әлем чемпионатында мен жеңімпаз бола алмадым. Мен үшін бұл тек бір нәрсені білдірді - келесі жолы қолымды сынап көремін.

Дәл сол қағида бойынша, «қорықпау және жалқау болмау» Татьяна да өзінің спорттық мансабында басшылыққа алады. Зейнеткерлікке шыққан ол спорт ардагерлері арасындағы қол күресінен Азия чемпионатының күміс жүлдегері атанды.
- Мен ешқашан кеш болды немесе бұл жас деп ойлаған емеспін, - дейді Татьяна. - Сол сияқты, жеңіліс мені де мазаламайды. Түркиядағы әлем чемпионатында мен жеңімпаз бола алмадым. Мен үшін бұл тек бір нәрсені білдірді - келесі жолы қолымды сынап көремін.
2019 жылы келесі сапарға қаражат табу оңай болған жоқ, Татьянаға "Казцинк" компаниясынан көмек сұрауға кеңес берілді.
- Мен сұрауға дағдыланбағанмын, бейтаныс адамдарды менің проблемаларыммен таңқалдырудың қажеті жоқ па еді деп күмәндандым, - деп еске алады Татьяна. - Сонда мен ойладым, өйткені бұл шетелдік ұйым емес, менің 25 жылдық өмірім осыған байланысты болды!
Қаражат бөлініп, Татьяна Румыниядағы Әлем кубогына жолдама алды. Онда қазақстандық спорт ардагерлері арасында екінші орын алды. Татьяна келесі әлем чемпионатына барады ма деп сұрағанда, әйел күлімсіреп жауап береді:
Менде әлі алтын медаль жоқ ...