Заңгерлік көмек кімге тегін көрсетіледі?

Мемлекет кепілдік берген заң көмегі - бұл оны алуға құқығы бар жеке тұлғаларға да, заңды тұлғаларға да көрсетілуі мүмкін заң көмегі. Ол тегін негізде ұсынылады.

Мемлекет кепілдік берген заң көмегін мемлекеттік органдар адвокаттармен, нотариустармен және жеке сот орындаушыларымен Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен өтеусіз көрсетеді.

Құқықтық консультация беру, сондай-ақ соттарда, қылмыстық қудалау органдарында, өзге де мемлекеттік органдар мен мемлекеттік емес ұйымдарда жеке тұлғалардың мүдделерін қорғау және білдіру түріндегі мемлекет кепілдік берген заң көмегі Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен көрсетіледі, - дейді Шығыс Қазақстан облысының құқытық түсіндіру және халыққа заңгерлік қызмет көрсету бөлімінің бас маманы Айгүл Сарсембаева. - Қазақстан Республикасының адвокатурасы осы салада мемлекет кепілдік берген заң көмегін және Конституцияда бекітілген адамның өз құқықтарын, бостандықтарын сот арқылы қорғауға және заң көмегін алуға құқықтарын іске асыруға жәрдемдесуге, сондай-ақ дауды бейбіт жолмен реттеуге жәрдемдесуге арналған.

Халықты онлайн режимде білікті заң көмегімен қамтамасыз ету және адвокаттық қызметті, заң консультанттарының қызметін автоматтандыру мақсатында "Ұлттық ақпараттық технологиялар" акционерлік қоғамы "Е-Заң көмегі" Заң көмегінің бірыңғай ақпараттық жүйесін" әзірледі.

"Е-Заң көмегі" АЖ-ның артықшылығы - азаматтарға "Е-Заң көмегі" арқылы жеке және заңды тұлғалар туралы деректерді енгізу арқылы консультация беру сатысында-ақ пәрменді құқықтық көмек көрсету, адвокаттар мен заң консультанттарын сот процесі шеңберінде жеке және заңды тұлғалар туралы деректерді тексерудің қазіргі заманғы құралдарымен қамтамасыз ету, дәлелдемелерді жинау бойынша жұмыс процесін жеделдету болып табылады. Қорғаушы немесе өкіл ретінде өз міндеттерін орындау кезінде онлайн режимде мемлекеттік кепілдендірілген заң көмегін көрсетуді және есепке алуды автоматтандыру.

Ақпараттық жүйе сонымен қатар қылмыстық процесті жүргізетін қызметкерлерге адвокат тағайындауға, күдіктіге қорғаушының қатысуын қамтамасыз ету туралы қаулы шығаруға және автоматтандырылған режимде МКБЗК аясында күдіктіні қорғауға байланысты заң көмегіне ақы төлеу туралы қаулы шығаруға мүмкіндік береді, - дейді Айгүл Сарсембаева.

"Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында, қылмыстық іс жүргізу кодексінде, Азаматтық іс жүргізу кодексінде және әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексте тегін заң көмегін алуға құқылы адамдар тобы және оны беру тәртібі егжей-тегжейлі регламенттелген.

Мәселен, Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамасына сәйкес қорғаушының әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуге қатысуы міндетті, егер бұл туралы әкімшілік жауаптылыққа тартылатын адам өтініш жасаса, әкімшілік жауаптылыққа тартылатын адам дене немесе психикалық кемістіктеріне байланысты өзінің қорғалу құқығын өз бетінше жүзеге асыра алмаса, әкімшілік жауаптылыққа тартылатын адам әкімшілік жауаптылыққа сондай-ақ, егер әкімшілік жауаптылыққа тартылатын адам кәмелетке толмағандарға, онда өндіріс жүргізіледі. Егер қорғаушыны әкімшілік жауаптылыққа тартылатын адамның өзі, оның заңды өкілдері, сондай-ақ оның тапсырмасы бойынша басқа да адамдар шақырмаса, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарауға уәкілеттік берілген судья, орган (лауазымды адам) қорғаушының іс жүргізудің тиісті сатысына қатысуын қамтамасыз етуге міндетті, бұл туралы олар қаулы шығарады. Қаулы орындау үшін облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың адвокаттар алқасына немесе оның құрылымдық бөлімшелеріне жіберіледі және оны алған кезден бастап жиырма төрт сағаттан аспайтын мерзімде орындалуға жатады.

Сондай-ақ, Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексінде соттар асыраушысының қайтыс болуынан, мертігуінен немесе жұмысына байланысты денсаулықтың өзге де зақымдануынан келтірілген зиянды өтеу туралы істерді қараған кезде талапкерлерге мемлекет кепілдік берген заң көмегі көзделген,

Егер сот қарайтын дау кәсіпкерлік қызметпен байланысты болмаса, ҰОС қатысушылары және оларға теңестірілген адамдар, мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер, I және II топтағы мүгедектер, жасына байланысты зейнеткерлер болып табылатын талапкерлер мен жауапкерлерге, Жеке тұлғаларға алимент өндіру, зейнетақы және жәрдемақы тағайындау, оңалту, босқын немесе оралман мәртебесін алу,кәмелетке толмағандар, кәмелетке толмағандар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалғандарға қажет болған жағдайларда құқықтық сипаттағы жазбаша құжаттар жасалады.

Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу заңнамасына сәйкес күдіктіге, айыпталушыға, сотталушыға, сотталған адамға, Ақталған адамға, жәбірленушіге қылмыстық іс жүргізу әрекеттерінде қолданылады.

ҚР Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 68-бабына сәйкес адвокат қорғаушы ретінде қорғалуға құқығы бар куә, күдікті, айыпталушы, сотталушы, сотталған адам, ақталған адам, олардың заңды өкілдері, сондай-ақ қорғалуға құқығы бар куәның, күдіктінің, айыпталушының, сотталушының, сотталған адамның тапсырмасы немесе келісімі бойынша басқа да адамдар шақырылады. ақталған. Қорғауға құқығы бар күдікті, куә, айыпталушы, сотталушы, сотталған, ақталған адам қорғау үшін қорғаушы ретінде бірнеше адвокатты шақыруға құқылы.

Адвокат көрсететін, мемлекет кепілдік берген заң көмегі бюджет қаражаты есебінен төленеді. Азаматтар тұрғылықты жері мен орналасқан жеріне қарамастан, ҚР аумағында мемлекет кепілдік берген заң көмегін алуға құқылы.

Адвокат көрсететін заң көмегіне ақы төлеу және қорғау мен өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеу тәртібі Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі бекіткен заң көмегіне ақы төлеу қағидаларында белгіленеді.